1
ernesto "che" guevara, kısaca che guevara ya da el che, (14 haziran 1928- 9 ekim 1967), arjantin doğumlu doktor, marksist politikacı ve dönemin küba gerillaları ile enternasyonalist gerillalarının lideri.
tıp eğitimi alırken latin amerika’yı baştan başa dolaştı ve bu sayede birçok insanın karşı karşıya kaldığı yoksulluğu doğrudan gözlemleyebildi. bu deneyimler sonucunda bölgedeki ekonomik eşitsizliği ortadan kaldırmanın tek yolunun devrim olduğuna ikna olarak marksizm’i incelemeye başladı ve başkan jacobo arbenz guzmán'ın önderliğinde guatemala’nın sosyal devrimine katıldı.
bir süre sonra 1959 yılında küba’da yönetimi ele geçiren fidel castro’nun askerî nitelikli 26 temmuz hareketi’nin bir üyesi oldu. yeni hükümette çeşitli önemli görevlerde bulunduktan, gerilla savaşı teorisi ve uygulamaları üzerine makaleler ve kitaplar yazdıktan sonra diğer ülkelerdeki devrimci hareketlere katılmak üzere 1965 yılında küba’dan ayrıldı. İlk olarak kongo-kinşasa’ya (sonraları kongo demokratik cumhuriyeti) daha sonra da cia ve amerikan ordusu Özel harekât birlikleri’nin ortak operasyonu sonrası yakalanacağı bolivya’ya gitti. guevara 9 ekim 1967’de vallegrande yakınlarındaki la higuera’da bolivya ordusu’nun elinde iken öldürüldü. son saatlerinde yanında bulunanlar ve onu öldürenler, yargısız infaz sonucu öldürüldüğüne tanıklık etmişlerdir.
ernesto guevara, İspanyol ve İrlanda asıllı bir ailenin beş çocuğunun en büyüğü olarak arjantin’in rosario şehrinde dünyaya gelmiştir.guevara, çocukluğunda bile dinamik kişiliği ve radikal görüşleriyle bilinirdi.her ne kadar yaşamı boyunca onu etkileyecek olan astım krizlerinden ıstırap çekse de mükemmel bir atlet olmuştur. bu engeline rağmen hevesli bir rugby oyuncusuydu ve ‘’fuser’’ (aşırı saldırgan oyun tarzı nedeniyle verilen, azgın, kudurmuş anlamına gelen ‘’el furibundo’’ sözcüğü ile annesinin soyadı olan ‘’serna’’dan oluşturulmuş bir takma isim) lakabıyla anılmaktaydı. guevara babasından satranç öğrendikten sonra 12 yaşından itibaren yerel turnuvalara katılmaya başladı. ergenlik döneminde şiire, özellikle de pablo neruda’nın şiirlerine merak saldı. guevara, latin amerika’da kendi sınıfında yaygın olduğu üzere yaşamı boyunca şiir yazdı. pek çok konuya meraklı, hevesli bir okuyucuydu, ilgilendiği kitaplar jack london ve jules verne’in macera klasiklerinden, sigmund freud’un cinsellik üzerine denemelerine ve bertrand russell’ın toplum felsefesi üzerine tezlerine kadar giden bir çeşitlilik gösteriyordu. ergenliğinin son dönemlerinde fotoğrafçılığa merak saldı ve vaktinin önemli kısmında insanları, gittiği yerleri ve sonraları da arkeolojik alanları fotoğrafladı.guevara, tıp öğrenimi için 1948’de buenos aires Üniversitesi’ne girdi. kesintili öğrenim hayatını, mart 1953’te tıp öğrenimini bitirip aynı yılın 12 haziran’ında diplomasını alarak noktaladı. uzman hekimlik yapabilmek için gerekli klinik eğitimi tamamlayıp tamamlamadığı açık değildir. eğer bu klinik eğitimi tamamlamadıysa “doctor en medicina” (tıp doktoru) değil de “médico” (pratisyen hekim) olmuş olabilir.
guevara öğrenciliği boyunca latin amerika’da uzun yolculuklara çıktı. 1951 yılında eski arkadaşı biyokimyager alberto granado, yıllardır konuştukları güney amerika seyahati için tıp eğitimine bir yıl ara vermesini önerdi. kısa süre sonra, ‘’la poderosa ii’’ (güçlü ii) adını verdikleri 500 cc.lik 1939 model norton marka motosikletle alta gracia’dan yola çıktılar. peru’da amazon nehri kıyısındaki san pablo cüzzam kolonisinde gönüllü olarak birkaç hafta geçirmeyi düşünüyorlardı. guevara'nın bu yolculuğu anlattığı seyahat notları “notas de viaje’’ 2004 yılında “diarios de motocicleta” (motosiklet günlükleri) adıyla sinemaya uyarlanmıştır.
bu yolculuk sırasında kitlelerin yoksulluğunu, baskıyı ve güçsüzlükleri yakından gözlemleyen ve marksizm’den etkilenen guevara, latin amerika’daki ekonomik ve sosyal eşitsizliklerin tek çözümünün devrim olduğu sonucuna vardı. yolculukları, latin amerika’ya ayrı uluslardan oluşan bir karma yapı olarak değil de kurtuluşu ancak kıta çapında bir strateji ile gerçekleşebilecek tek bir vücut olarak bakmasını sağladı. sınırları olmayan ve tek bir ‘’mestizo’’ (avrupalı ve yerli melezi) kültür ile bağlanmış birleşik İber-amerika kurabilmeyi hayal etmeye başladı. bu düşünce, sonraki devrimci eylemlerinde öne çıkacaktı.